علاوه‏ى بر گناهان شخصى آحاد مردم، یک سیاهه‏اى از گناهان است که مخصوص مسئولان است و یکى از آنها همین است: «کوتاهى کردن»؛ کارى را که میتوان انجام داد و میباید انجام داد، انجام ندادن. از جمله «دست‏درازى به اموال عمومى»، جزو گناهان من و شماست؛ یعنى من و شما هستیم که میتوانیم مرتکب این گناه بشویم؛ اما آحاد مردم نمیتوانند. تأثیرش هم نسبت به سرقتى که فلان آدم معمولى ممکن است بکند، به‏مراتب بیشتر و مضاعف است. «کُند کردن حرکت عمومى کشور با ایجاد یأس»، یکى دیگر از گناهان ماست. مردم را مأیوس کنیم، نیروى محرکه را مأیوس کنیم و افق را در چشم آن کسانى که بایستى با شوق و امید جلو بروند، تیره و تار نشان بدهیم؛ این کُند کردن حرکت مردم است؛ این یک گناه بزرگى است. یکى از چیزهایى که حرکت کشور را کُند میکند، تفرقه، اختلاف و دست به گریبان شدن است؛ این ایجاد اختلاف یا دامن زدن به اختلاف، جزو گناهان مخصوص طبقه‏ى ماها مجموعه‏ى مسئولان و سیاستمدارها - است. یا فساد اقتصادى؛ چه دست داشتن در فساد اقتصادى، چه چشم بستن بر فساد اقتصادى، چیزهایى است که حرکت عمومى کشور را کُند میکند. فساد اقتصادى، هم خودش یک کُندکننده است، از جهت اینکه فساد است و مسئله‏ى مالیه‏ى عمومى کشور را دچار مشکل میکند، هم انعکاسش در ذهن مردم از جهت دیگرى موجب فساد است، که ناامیدى ایجاد میکند؛ لذا چه شرکت داشتن در یک فساد - العیاذباللَّه و خداى نخواسته - چه دیدن و چشم بستن بر یک فساد؛ یا کشاندن مردم به فساد؛ نوع ادبیات، نوع حرف و کارى که مردم را نسبت به مسائل مفسدانه جَرى و گستاخ کند - چه فساد مالى، چه فساد امور جنسى و امثال اینها - کُند کردن حرکت کشور است، و اینها گناهان ماست.

ما باید مراقب باشیم؛ «لعلّکم تتّقون»؛ یعنى تقوا داشته باشید. مکرر عرض کرده‏ایم که تقوا، یعنى مواظب خود بودن. تقوا یعنى مراقب خودتان باشید و با چشم باز خودتان را زیر نظر بگیرید که دست از پا خطا نکنید. خیلى اوقات هست که چشم ما به خطاهاى دیگران باز است، نگاه میکنیم ببینیم کجا یک اشتباهى، خطایى یا شبه خطایى کردند - که آن را در ذهن خودمان حمل بر خطا بکنیم - اما چشم‏مان به خطاهاى خودمان بسته است؛ این بد است. ما به عنوان شخص، به عنوان مسئول، به عنوان مدیر - در هر رده‏اى - به اشکالات و خطاهاى خودمان نگاه کنیم. البته این سخت است. براى انسان، تصدیق کردن به خطاى خود، پیدا کردن خطاى خود و محکوم کردن خود، کار آسانى هم نیست؛ اما این کارِ سخت را باید بکنیم. خداى متعال در معرض قیامت، در آن دادگاه سخت و دشوار، یقه‏ى ما را خواهد گرفت و از ما سؤال میکنند؛ و اگر حالا فکرش را نکنیم، آنجا در جواب درمیمانیم.

این دعاها و کلمات مأثور ائمه (علیهم‏السّلام) در این ایام و شبها، یاد دادنِ نوعِ ارتباط ما با خداست که بتوانیم دائم روى خودمان اثر بگذاریم و خودمان را اصلاح کنیم. در دعاى ابوحمزه داریم که: «اللّهم فارحمنى اذاً قطعت حجّتى و کلّ عن جوابک لسانى و طاش عند سؤالک ایّاى لبّى»؛ خدایا! آن لحظه‏اى که در پاسخ به سؤال و مؤاخذه‏ى تو دست من از استدلال خالى بماند و نتوانم استدلال بکنم - چرا این اقدام را کردى؟ چرا این اقدام را نکردى؟ حالا از ما سؤال کنند، همین‏طور پشت سر هم محاجه میکنیم، استدلال میکنیم؛ اما آنجا دستمان از استدلال خالى خواهد ماند؛ چون حقایق روشن است؛ آنجا دیگر جاى پشتِ‏هم‏اندازى نیست - آنجا به من رحم کن؛ چون «و کلّ عن جوابک لسانى»؛ زبان انسان در مقابل سؤال و مؤاخذه‏ى الهى بند میآید. «و طاش عند سؤالک ایّاى لبّى»؛ و ذهن انسان به هم میریزد. باید فکر آنجا را کرد. امروز من و شما در فرصت حیات و در فرصت نفس کشیدن،میتوانیم؛ و راهش هم همین مراقبت است و مراقبت هم در این ماه حاصل میشود و میتوان این مراقبت را حاصل کرد. این، حرف و عرض اصلىِ ماست. البته مخاطبِ درجه‏ى یکِ این توصیه‏ها هم خودِ این بنده هستم؛ چون از همه‏ى شماها بیشتر احتیاج دارم که این مراقبت را داشته باشم. حالا میگوییم، شاید ان‏شاءاللَّه خداى متعال اثرى بگذارد و در این کلمات قرار بدهد؛ تا هم بر دل خود ما اثر کند، هم بر دل شما.